عکسبرداری اسپکت مغزی (SPECT) (بخش دوم و پایانی)
1- تشخیص TBI(Traumatic Brain Injury) (روان زخم)
_ TBI بیست بار خطرناک تر از : ایدز ، سرطان پستان، آسیب های نخاعی و ام اس (MS) ، می باشد.
_ TBI پس از جنگ های آمریکا در سال 1977 بین مردم آن کشور شیوع بیشتری پیدا کرد.
_ سالانه حدود 1.5 میلیون نفر در آمریکا دچار TBI می شوند.
_ TBI یکی از علل مرگ و ناتوانی در کودکان و جوانان است.
اما بوسیله عکسبرداری SPECT با کیفیت بالا می توان به وجود TBI پی برد.
SPECT مغزی به عنوان بهترین روش برای تشخیص "روان زخم" از سطح ابتدایی تا پیشرفتۀ آن شناخته شده است. چون "روان زخم" در روش های دیگر عکسبرداری مثل CT و MRI خود را نشان نمی دهد.
مستندات صدمات مغزی از بسیاری جهات دارای اهمیت است. برای کودکان مدرسه ای و نوجوانان ، تشخیص "روان زخم" در آنها می تواند به آنها در ارائه آموزش ها و خدمات ویژه کمک کند. دانستن این صدمات، اغلب در استفاده از تسهیلات قانونی و بیمه ای مهم هستند.
تشخیص مناسب کلید درمان مناسب است
برای مثال ، کودکانی که دچار "روان زخم" (TBI) هستند، می تواند منجر به مشکلات متعددی شود. آنها بد اخلاق، پر فعالیت، انجام اعمال بدون فکر، عصبانی، پرخاشگر و ناسازگار می شوند. این نوع رفتارها اغلب با ADD (مشکل کنترل رفتار) اشتباه گرفته می شود و دارو هایی مثل ریتالین برای آنان تجویز می شود که معمولا مشکل را شدید تر می کند و یا حداقل بی تاثیر خواهد بود. تشخیص مناسب "روان زخم" می تواند منجر به درمان مناسب شود و اتلاف زمان را بوسیله روشهای غیر مفید از بین ببرد. بنابراین ضروری به نظر می رسد که پزشکان به داشتن علایم "روان زخم" در بیمار اهمیت بیشتری دهند.
2- تشخیص آلزایمر
حدود 4.000.000 نفر در آمریکا دچار آلزایمر هستند که پیش بینی می شود این آمار در سال 2050 به 14.000.000 نفر برسد. آخرین تحقیقات نشان می دهد که دو سوم کسانی که در دوران افزایش زاد و ولد به دنیا می آیند بیشتر دچار آلزایمر می شوند. دارو های جدید آلزایمر می توانند از رشد و پیشرفت آلزایمر را کند کنند. تمامی گروه های پزشکی بزرگ در آمریکا مثل دانشکده رادیولوژی و پزشکی هسته ای ، عکسبرداری SPECT مغزی را به عنوان روش اصلی تشخیص آلزایمر پذیرفته اند.
به هر حال واضح است که اثر دارو ها در مراحل اولیه پیشرفت آلزایمر بسیار بیشتر خواهد بود. هر کسی که در نزدیکانش کسی دچار آلزایمر بوده باشد ، اهمیت این موضو را بهتر می داند.
تحقیقات دلالت بر آن دارد که SPECT مغزی می تواند اغلب وجود آلزایمر را تشخیص دهد. بر خلاف سالهای گذشته که پس از پیشرفت بیماری می توانستیم پی به وجود آن ببریم اکنون در مراحل اولیه می توان آنرا شناسایی کرد.
با تشخیص به موقع و استفاده از دارو های کند کننده رشد آلزایمر ، بیماران می توانند در این مدت طولانی تر شانس استفاده از دارو های جدید تری را که به بازار می آیند را تجربه کنند.
3_ تشخیص Seizure Localization (حمله موضعی)
Seizure یک تغییر ولتاژ ناگهانی در فعالیت الکتریکی مغز است که فعالیت یا احساسات فرد طی چند لحظه تحت تاثیر قرار می گیرد. خود Seizure بیماری نیست بلکه نشانه بسیاری از بیماری هاست که می توانند بر روی مغز اثر بگذارند. برخی حمله ها (Seizure ها) به شدت قابل احساس اند. برخی دیگر کلا بدن را از کار می اندازند.
کسی که حداقل دو "حمله" را داشته که ناشی از وضعیت های پزشکی _مثل ترک الکل یا پایین آمدن قند خون _ نباشد ، در دسته افراد صرعی (غشی) قرار می گیرد. حملۀ غشی ممکن است ناشی از صدمات مغزی یا ارثی باشد، اما اغلب علت آن ناشناخته است. واژه "غش" بر دلیل حمله یا شدت آن دلالت نمی کند.
اگر شما دارای دو حمله هستید احتمال 80% وجود دارد که باز هم برایتان حمله پیش بیاید. اگر در زمان صدمه یا عفونت مغزی اولین حمله برایتان پیش آمد ، شما بیشتر از زمانی که حمله را تجربه نکرده اید مستعد صرع هستید.
بیشتر از 1.5 میلیون آمریکایی در 5 سال اخیر برای صرع مورد درمان قرار گرفته اند. یعنی 6.5 از 1000 نفر.
SPECT مغزی برای تشخیص کانون حمله
الف_ حمله های پیچیده موضعی/غش قطعه گیجگاهی:
"حمله" می تواند به دو دسته موضعی (کانونی) و تعمیم یافته تقسیم شود. حمله موضعی در یک محل مشخص از مغز به وقوع می پیوندد و می تواند به دو بخش ساده (بدون هیچ اختلالی در هوشیاری فرد) و پیچیده (همراه با اختلال در هشیاری فرد) تقسیم شود. هر دو نوع ساده و پیچیدۀ حمله موضعی می تواند بر احساساتی مثل بویایی ، لامسه و تکلم تاثیر بگذارد. حدود 10 تا 20 درصد بیماران با حمله موضعی پیچیده کنترل ناکافی برروی درمان دارویی شان دارند. بیماران بی توجه به درمان ممکن است خواهان اعمال عمل جراحی شوند. EEG (electroencephalogram) (نوار مغزی) اغلب در تشخیص مکان دقیق کانون حمله ناتوان است. اگرچه EEG عمقی دارای دقت بیشتری است اما به شدت تهاجمی است. CT و MRI از حساسیت کمتری برای حمله کانونی برخوردارند.(به ترتیب 17% و 34%)
1) عکسبرداری SPECT هنگام مرحله ناگهانی
عکسبرداری SPECT مغزی می تواند مکان کانون حمله را در 80% تا 100% از بیماران هنگام مرحله ناگهانی ، مشخص کند. مطالعات SPECT ناگهانی دارای حساسیتی بین 81% تا 93% می باشد (حساسیتی بین 89% تا 97% برای صرع (غش) قطعه گیجگاهی و 73% تا 92% برای غش بیرون مغزی). پیشگویی مقدار صحیح SPECT برای مکان سنجی حمله کانونی یک سویه می تواند به 97% برسد. برای نتیجه بهتر MRI می تواند به SPECT کمک کند.
2) SPECT هنگام مرحله ناگهانی داخلی (inter-ictal)
پیگیری حمله ، نسبتا سریع اوج می گیرد (معمولا بین حدود 20 دقیقه) تا مرحله کاهش جریان خون (hypoperfused) که در کل مرحله اینتر ایکتال (بدون حمله) تداوم می یابد.
بهرحال ، توجه به کاهش جریان خون (hypoperfused) در یک عکس SPECT از مرحله ناگهانی داخلی با جریان خون بیشتر (hyperperfusion) در همان منطقه هنگام حمله ، مطلقا متعلق به کانون حمله است.
ب_ غش (صرع) لب قدامی مغز:
در ارزیابی غش لب قدامی ، عکسبرداری SPECT افزایش جریان خون (hyperperfusion) کانون حمله هنگام مرحله حمله ناگهانی را در 90% از موارد نشان می دهد.
ج_ غش لحظه ای:
غش لحظه ای موقعیتی است که وقتی حمله اتفاق می افتد، پیوسته یا بسیار پشت سر هم ، مریض در میان حمله ها به حالت عادی باز نمی گردد. اگرچه EEG می تواند برای تشخیص بسیار مفید باشد، اما در این بیماران، ممکن است ناهنجاری ها در EEG ریز یا مخفی بماند. در مطالعات SPECT ارزیابی جزیی غش لحظه ای ، هنگام حمله ناگهانی ، افزایش جریان خون در مکان هایی که توسط EEG شناسایی شده است ، مورد تایید قرار گرفته است. غش لحظه ای تغییرات بلند دوره ای را در جریان منطقه ای خون بوجود می آورد که در هنگام تک حمله قابل رویت نیست. مشابه همین نتیجه ، افزایش پایدار در جریان خون ممکن است بوسیله عکسبرداری SPECT در یک دوره زمانی طولانی تشخیص داده شود (شاید باتلاش 6 روزه در ادامه این رویداد).
4_ تشخیص ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) (پر جنبی)
شما تنها نیستید.
پرجنبی (ADHD) شایعترین اختلال رفتاری دوران کودکی است و بیشترین رشد را در میان اختلالات رفتاری بزرگسالان دارد. از سال 1990 تعداد کودکان آمریکایی که مبتلا به ADHD شناخته شده اند بالغ بر 900.000 تا 5.500.000 می باشد. حدودا 1.000.000 مورد جدید از ADHD سالانه در کودکان و 600.000 مورد جدید در سال برای بزرگسالان آمریکا تشخیص داده شده است. در حقیقت ، می توان تخمین زد که بیش از 85% از بزرگسالان بزرگسالان و 50% کودکان مبتلا به ADHD هنوز تشخیص داده نشده اند.
پنجاه درصد (یا بیشتر) کودکان مدرسه ای مبتلا به ADHD و دیگر اختلالات رفتاری هستند. 15% تا 20% دیگر علایم ناپایدار و گذرای ADHD دارند. حدودا نیمی از کودکانی که در آنها ADHD تشخیص داده شده ، در صورت ادامه، زندگی بزرگسالی بدی خواهند داشت.
تشخیص مناسب ADHD می تواند بسیار موثر باشد
تشخیص صحیح ADHD به دلایل مختلف می تواند یک گزینه پیچیده برای متخصص بالینی باشد. ADHD در حقیقت شامل 3 گروه اصلی می شود که حالت بحرانی وقتی است که چند نوع با هم ترکیب شوند. بسیاری از موقعیت های دیگر می تواند علایمی مثل ADHD بوجود بیاورد که در تشخیص باعث بروز اشتباه شود. برخی علایم ADHD شبیه علایم دیر یادگیری، حمله صرعی خفیف، اضطراب و یا افسردگی است.
مطالعات نشان داده است که درصد زیادی از کودکان دارای ADHD یا مبتلا به اختلال موسوم به دوقطبی (Bipolar Disorder) هستند. دانستن وجود ADHD همراه با اختلال دوقطبی بسیار مهم است چون اگر "پرجنبی" قبل از Bipolar Disorder درمان شود تجربه دیوانه کننده ای برای مریض خواهد بود.
به دلیل فوق ، تشخیص و درمان ADHD به شدت بحث برانگیز است.
عکسبرداری SPECT مغزی توانسته خود را به عنوان یک روش موثر برای کمک به پزشکان در تشخیص وجود یا عدم وجود ADHD معرفی کند. مشخص شده که نوع کم شدت ADHD ناشی از تغییرات ساختاری در قسمت جلویی و عقبی (قدامی و خلفی) و به طور ویژه در طرف راست مغز است.
5_ Bipolar Disorder (عدم تعادل در شادی و ناراحتی ، بهت زدگی)
معمولا بدون تشخیص می ماند
Bipolar Disorder بر روی 2.300.000 نفر از بزرگسالان آمریکایی بصورت منفعل وجود دارد. بدون درمان موثر ، این بیماری می تواند در 20% موارد منجر به خودکشی شود.
بسیاری از بیماران دارای Bipolar Disorder بدون تشخیص باقی می مانند. این اتفاق اغلب وقتی می افتد که فرد مبتلا به Bipolar Disorder نوع II (نوع غیر شدید بیماری) ، که در او شیدایی خفیف مشاهده نشده است ، به عنوان افسردگی یک قطبی شناسایی می شود. یا گاهی مریض با بیماری روانی شدید مانی اشتباها به عنوان جنون جوانی (اسکيزوفرنى) تشخیص داده می شود. تفاوت میان اولین حمله Bipolar Disorder از جنون جوانی معمولا سخت است. اما توسط SPECT مشخص شده که اسکيزوفرنى ناشی از آشفتگی در جریان خون و متابولیسم گلوکوز مغز است.
بیمار روانی و پارانویا (جنون ايجاد سوء ذن شديد و هذيان گويى و فقدان بصيرت) که همراه با Bipolar Disorder ، تکمیل درمان را سخت تر می کند. معمولا ضروری است که اعضای خانواده مریض را در استفاده از دارو ها ترغیب کنند.
مطالعات نشان داده است که این بیماری ناشی از تغییرات در قسمت پیشانی، قطعه گیجگاهی میانی و مخچه مغز است. همچنین ناشی از عملکرد غیر صحیح مدارهای اتصال دهندۀ داخلی مغز در قسمتهای ذکر شده نیز می باشد.
اهمیت درمان Bipolar Disorder
از آنجا که Bipolar Disorder به دارو پاسخ مثبت می دهد ، هنگام اولین بهبود، بیماران احساس می کنند که هیچگاه مشکلی نداشته اند. به همین دلیل ادامه استفاده از دارو را متوقف می کنند که باعث افزایش احتمال عود بیماری می شود. این یکی از مشکلات در درمان بیماران Bipolar Disorder است.
وقتی که یک عکس گویا تر از هزاران کلمه است
عکسبرداری SPECT مغزی می تواند ارزیابی دقیقتری از بیماری Bipolar Disorder را نسبت به سایر روش ها به ما بدهد. به علاوه می تواند یک مدرک تصویری را در اختیار بیمار و خانواده بیمار قرار دهد.
6_ Depression (افسردگی)
افسردگی دومین وضعیت شایع در روانپزشکی است (پس از اضطراب) که بر روی 19.000.000 آمریکایی بزرگسال مشاهده شده است. در طول زندگی شان ، تقریبا 5-12% مردان و 10-15% زنان حداقل یک بار دچار افسردگی شدید شده اند. بیش از نیمی از اینان باز هم دچار دپرس خواهند شد. بیست درصد از بیمارانی که به روانپزشک مراجعه می کنند دچار افسردگی هستند.
تاثیرات افسردگی متناوب است. یک مطالعه جدید که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و بانک جهانی انجام شده ، مشخص شده است که افسردگی شدید باعث بوجود آمدن بسیاری ناتوانی ها شده است. 80% خودکشی ها توسط کسانی که دچار افسردگی هستند انجام شده است.
هرچند 80% تا 90% مردم مبتلا به افسردگی شدید با موفقیت می توانند درمان شوند. فقط 38% از آمریکایی ها اعتقاد دارند که افسردگی یک مشکل در سلامتی است. بقیه افسردگی را به عنوان یک ناتوانی جسمی و شخصی می دانند و نه بعنوان یک بیماری.
کمک و امید
عکسبرداری SPECT مغزی می تواند کمک عظیمی به پزشکان در تشخیص افسردگی بکند. SPECT مغزی می تواند به ما نشان بدهد کدام بخش های مغز دچار افسردگی می شوند و کدام بخش ها فعالیت خود را به خوبی انجام می دهند یا نمی دهند. مطالعات انجام شده برروی افراد مبتلا به MDD و مقایسه آنها با افراد عادی نشان می دهد که بین افزایش rCBF در قشر میانی گیجگاهی سمت راست مغز طرف راست بالایی جلوی قطعه گیجگاهی، و قسمت پهلویی سمت چپ قطعه گیجگاهی و افسردگی رابطه وجود دارد. این مطالعات نشان داده است که در افراد افسرده rCBF در قطعه آهیانه چپ و قسمت جلویی تالاموس و در طرف راست انتهای مغز ، نسبت به افراد عادی کاهش می یابد.
7_ OCD (Obsessive Compulsive Disorder) (وسواسی)
2% مردم آمریکا دچار وسواسی هستند. خوشبختانه امروزه وسواسی قابل درمان است.
وسواسی چیست؟
اضطراب، تردید، اعتقادات موهوم در زندگی هر روزه وجود دارد. اگر هر کدام از آنها مفرط شوند یا هیچ حسی را سبب نشوند ، می تواند نشانه وسواسی باشد. در وسواسی ، مثل آن است که مغز دچار حملۀ یک اندیشه ویژه شود که نمی تواند آنرا رها کند. وسواسی یک اختلال طبی مغز است که باعث ایجاد اشکال در تجزیه و تحلیل اطلاعات می شود. این نشانه عیب یا ضعف شخصیت، یا بی ثباتی شخصیت نیست. تحقیقات نشان می دهند که وسواسی اشکال در ارتباط میان قسمت جلویی مغز (لب قدامی مغز) و عمق آن (غده های پایه) می باشد. این قسمت از مغز از پیام رسان های شیمیایی سروتونین استفاده می کند. اعتقاد بر آن است که مقدار ناکافی سروتونین وسواسی را بوجود می آورد. داروهایی که غلظت سروتونین مغز را افزایش دهند به رفع علایم وسواسی کمک خواهند کرد. عکسبرداری SPECT مغزی مسیر سروتونین را پس از مصرف آن در مغز ردیابی و جستجو می کند. وقتی وسواسی در کودکی همراه با گلودرد میکروبی به طور ناگهانی شروع شود ، سیستم ایمنی بدن ممکن است درگیر شود. این حالت به PANDAS معروف است که مخفف Pediatric Autoimmune Neurological Disorder Associated with Strep می باشد. آزمایشها می تواند تشخیص دهد که این حالت نتیجه وسواسی است یا خیر.
علایم وسواسی چیست؟
افراد وسواس معمولا دارای هم فکر دایم و هم اضطرار هستند، گاهی نیز ممکن است یکی از اینها باشد. علایم وسواسی می تواند در تمام سنین وجود داشته باشد. تمامی افراد وسواس یک بیماری را از خود نشان نمی دهند. در برخی اوقات مثل رفتن به رختخواب و امور مذهبی و ... ممکن است وسواسی بوجود بیاید. دلواپسی های معمولی ، مثل ترسهای ناخالص، ممکن است هنگام فشار افزایش یابند مثل وقتی که کسی در خانواده مریض باشد یا فوت کند. فقط وقتی که علایم ایستادگی کنند، احساسی تولید نخواهد کرد، باعث پریشانی بیشتر خواهد شد، یا با عملکردها تداخل خواهد کرد.
1- فکر های دایم
فکر دایم شامل اندیشه ها ، تصاویر، یا تپش هایی است که خارج از کنترل شما اتفاق می افتند. شما نمی خواهید این تفکرات را داشته باشید، ولی آنها ناخودآگاه و پریشان کننده اند و بر اندیشه های شما سایه می گسترانند. این فکر های دایم، همراه با احساس های ناخوشایند مثل ترس ، تنفر، تردید هستند.
2- اضطرار و اجبار
افراد وسواس معمولا سعی می کنند فکرهای دایمشان را با اجبار و اضطرار از خود دور کنند. برخلاف نوشیدن مشروب و یا قمار اجباری ، اضطرار و اجبار در وسواسی به فرد احساس خوشی نمی دهد. بلکه ، این اضطرار ها برای غلبه بر فکر های دایم بوجود می آید.
8_ Anxiety & Panic Disorder(اضطراب)
چالشی برای تشخیص
یک هشتم مردم آمریکا که در سنین 18 تا 54 سال هستند از اضطراب و دلواپسی رنج می برند. این تعداد در کل به مقدار 19.000.000 نفر می رسد. اضطراب در حقیقت دربردارندۀ هفت نوع مختلف از اختلالات روانی است (وحشت، وسواسی، فشار روانی پس آسیبی،اضطراب تعمیم یافته، ترس از جمع، ترس از مکان های باز و ترس های دیگر). همچنین همراه با دیگر اختلالات ممکن است اتفاق بیفتد، اختلالاتی مثل افسردگی که باعث سخت تر شدن تشخیص می شود. فرد مضطرب باید خود را به 5 پزشک نشان دهد تا به نتیجه دقیق و درست برای درمان برسد.
تشخیص درست باعث درمان مناسب می شود
انواع مختلف اضطراب در اثر عدم انجام صحیح فعالیت بخش های مختلف مغز رخ می دهد. با تشخیص این بدکاری ها می توان آنرا از افسردگی و ... تشخیص داد. این کار را می توان با SPECT انجام داد.
می ده گزافه ساقیا،