یک فیزیسیست

عکسبرداری کاروتید بوسیلۀ اولترا سوند چیست؟

عکسبرداری اولتراسوند (مافوق صوت) که به آن اسکن اولتراسوند یا سونوگرافی نیز گفته می شود ، یک عضو داخل بدن را بوسیلۀ امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا ، بصورت تصویر نشان می دهد. آزمایش سونوگرافی از پرتوهای یونیزه کننده مثل اشعه X استفاده نمی کند. به همین دلیل ، عکس های فوری که بدست می آید می تواند نمایشگر حرکت و وضعیت اعضای داخلی بدن باشد به نحوی که حتی جریان خون در رگها را به خوبی نمایان می کند.

سونوگرافی معمولا یک روش پزشکی بدون درد است که به پزشکان اجازه می دهد روشهای تشخیصی و درمانی را مد نظر قرار دهند.

یک تصویر اولتراسوند از دو شریانی که در گردن قرار دارند و خون را از قلب به مغز می رسانند ، جزئیات زیادی را از این رگها نمایان می کند.

مطالعات اولتراسوند دوپلر (سونوگرافی داپلر) می تواند یک بخش از آزمایش سونوگرافی باشد.

اولتراسوند داپلر یک نوع ویژه از اولتراسوند است که جریان خون را در شریان  های بزرگ بدن و ورید های شکم ، دست و پا و گردن ، بررسی می کند.

برخی از کاربردهای عمومی این روش چیست؟

سونوگرافی کاروتید بیشترین کاربرد را در تشخیص تنگ شدگی شریان کاروتید دارد که در آن احتمال سکته افزایش می یابد.

همچنین هنگامی که مریض دارای فشار خون بالا باشد یا به carotid bruit مبتلا باشد که یک صدای غیر عادی در گردن است و بوسیلۀ گوشی طبی شنیده می شود. عوامل خطر دیگری که نیاز به اولتراسوند شریان را می طلبد عبارتند از:

_ کهنسالی

_دیابت

_ کلسترول خون بالا

_ سابقۀ بیماری های قلبی و انواع سکته

اولتراسوند شریان همچنین برای موارد زیر به کار می رود:

_ مکان یابی لختۀ خونی

_ کالبد شکافی شریان کاروتید ، چاک مابین لایه های دیواره های شریان که ممکن است منجر به مسدود شدن جریان خون یا تضعیف دیوارۀ شریان شود.

_ آزمایش حالت شریان کاروتید ، بعد از عمل جراحی

_ بررسی موقعیت بالن فرستاده شده به قلب

سونوگرافی داپلر در مشاهده و ارزیابی موارد زیر به پزشکان کمک می کند:

_انسداد جریان خون (مثل لخته های خونی)

_ تنگ شدن رگ ها

_ تومورها و ناهنجاری های مادرزادی

برای این روش چگونه باید آماده شد؟

مریض باید يك لباس کشاد و راحت بپوشد شاید هم اجازه داده شود پوشاك خودش را بپوشيد اگر گشاد باشد و  جواهرات را باید در آورد.

یک پیراهن با یقه باز مناسب است.

آمادگی دیگری لازم نیست.

تجهیزات این روش شبیه به چیست؟

اسکنر های اولتراسوند از یک میز فرمان که شامل یک کامپیوتر و تجهیزات الکترونیکی است تشکیل شده ،  همچنین یک صفحۀ نمایش و یک مبدل که برای اسکن بدن به کار می رود. مبدل یک وسیلۀ کوچک دستی است که شبیه یک میکروفون است و به وسیلۀ یک سیم به اسکنر وصل می شود. مبدل امواج مافوق صوت را به بیرون منتشر کرده و به بازگشت این امواج (اکو) گوش می دهد.

تصاویر سونوگرافی در همان لحظه روی صفحۀ نمایش قابل مشاهده اند. تصاویر مبتنی بر شدت ، فرکانس و زمانی بازگشت امواج از بدن مریض به مبدل هستند.

این فرایند چگونه کار می کند؟

عکسبرداری اولتراسوند  بر پایه اصول سونار (دستگاه‌ كاشف‌ زير دريائي‌ بوسيله‌ امواج‌ صوتي‌) ساخته شده است. وقتی یک موج طولی صوتی به هدف برخورد می کند ، باز می گردد یا انعکاس پیدا می کند. بوسیلۀ اندازه گیری  انعکاس (اکو) این موج ، می توان فاصلۀ ، شکل، استحکام و اندازۀ هدف را تعیین کرد (یعنی می توان فهمید که هدف مثلا جامد یا مایع است).

در پزشکی، از سونوگرافی برای تشخیص تغییرات ظاهر و عملکرد اعضا و بافت ها و یا مواد غیر عادی مثل تومور ها استفاده می شود.

در یک آزمایش سونوگرافی ، "مبدل" هم امواج صوتی را ارسال می کند و هم اکوی  آنها را ثبت می کند. وقتی مبدل بر روی پوست فشار داده می شود ، یک رشته امواج غیر قابل شنیدن و فرکانس بالا را از خود نشر می دهد و به داخل بدن ارسال می کند. وقتی امواج صوتی به اعضا و بافت های داخل بدن رسیدند ، انعکاس پیدا کرده و تغییرات موج صوتی(از لحاظ جهت و زیر و بمی) توسط میکروفون مبدل ثبت می شوند. اثرات این امواج فورا بوسیله کامپیوتر اندازه گیری و نمایش داده می شود. این تصاویر زنده ، معمولا بوسیلۀ نوار های ویدئویی ضبط شده و یا در زمان مناسب عکسبرداری می شود.

سونوگرافی داپلر ، یک کار برد ویژه از اولتراسوند است که سرعت و جهت سلول های خون را در رگ ها اندازه گیری می کند. حرکت سلول های خون باعث تغییر در پیچ (زیر و بمی) موج صوتی بازگشتی می شود (همان پدیده دوپلر در فیزیک می باشد). یک کامپیوتر این صدا ها را جمع آوری و محاسبه کرده و نمودار یا عکس تولید می کند که نمایانگر انتشار خون در رگ می باشد.

این فرایند چگونه انجام می شود؟

برای بیشتر آزمایشات سونو گرافی ، مریض به پشت دراز می کشد. یک ژل تمیز به قسمتی که قرار است از آن سونوگرافی گرفته شود ، مالیده می شود که باعث می شود "مبدل" به راحتی بر روی پوست حرکت کند و همچنین مولکول های هوا را از بین مبدل و بدن حذف می کند. بعد سونوگرافیست یا رادیولوژیست مبدل را محکم روی پوست قسمت مورد نظر جابجا می کند .

سونوگرافی دوپلر نیز به همین روش انجام می شود.

وقتی آزمایش پایان یافت ، ممکن است به مریض گفته شود تا زمان دیدن عکس ها منتظر بماند و لباس هایش را نپوشد. بهرحال ، سونوگرافیست یا رادیولوژیست معمولا می توانند عکس ها را فورا مشاهده کرده و مریض را ترخیص کنند.

آزمایش اولتراسوند معمولا حدود بین 30 دقیقه پایان می یابد.

پس از این آزمایش انسان چه چیزی احساس می کند؟

آزمایش سونوگرافی معمولا بدون درد و آسان و سریع است. مگر درد ناشی از فشار مبدل بر روی بافتی که سرطانی یا حساس باشد. وگرنه خود امواج دردی ایجاد نمی کنند.

پس از آنکه مریض روی تخت خوابانده شد سونوگراافیست یا رادیولوژیست مقداری ژل گرم را به قسمتی که باید از آن عکس گرفته شود می مالد و بعد مبدل را روی پوست جابجا می کند و این کار را تا زمانی که عکس مناسب به دست آید انجام می دهد.

فشار مبدل بر روی بدن ممکن است کمی ناخوشایند باشد.

ممکن است سر بیمار کج و یا چرخانده شود تا بهترین کیفیت حاصل شود و در همین حال مبدل بر روی گردن جابجا می شود تا رگها از منظر های مختلف مورد مشاهده قرار گیرند. اگر شانه و دست ها به حال خوابیده نگه داشته شود به بهتر شدن نتیجه کمک خواهد کرد.

اگر نیاز به اولتراسوند داپلر باشد ، صدا های پالس مانندی ممکن است شنیده شود که ناشی از تغییر پیچ صدا در جریان خون است.

وقتی آزمایش تمام شد ، ژل باید از روی بدن پاک شود.

پس از آزمایش اولتراسوند ، مریض می تواند به فعالیت هایش ادامه دهد.

چه کسی نتایج را بررسی می کند؟

یک رادیولوژیست و یک پزشک وارد به آزمایشات رادیولوژی ، عکس ها را بررسی کرده و عکسها و گزارش را به پزشک اصلی که دستور آزمایش را داده عودت می دهند. در برخی موارد ممکن است رادیولوژیست با پزشک اصلی به مشورد بپردازد.

مزایا و خطرات این روش چیست؟

مزایا:

_سونوگرافی بدون جراحی و خونریزی است.

_ سونوگرافی بطور گسترده موجود بوده و از روش های دیگر ساده تر است.

_ سونوگرافی از پرتو های یونیزان استفاده نمی کند

_ سونوگرافی از بافت های نرم تصاویر خوبی را به نمایش می گذارد که معمولا بوسیلۀ اشعۀ X واضح نیست.

_ اولتراسوند برای سلامتی مضر نیست

_ اگر سونوگرافی کاروتید (شریان) تنگی یکی (یا هر دو) شریان کاروتید را نشان دهد ممکن است این تنگی باعث سکته مغزی شود ، پس با این روش می توان پی به این تنگی برد.

خطرات:

_ برای سونوگرافی استاندارد ، مریض هیچگونه احساس ناراحتی نمی کند.

_ در تجارب 50 سال اخیر ، اولتراسوند از کاروتید ، یک روش بی خطر است.

محدودیت های اولتراسوند از کاروتید چیست؟

_ اگر مریض لباس پوشیده باشد یا برخی وسایل جراحی و پزشکی به گردنش متصل باشد این روش قابل انجام نیست.

_ بطور استثنا برخی مریض ها بدلیل سایز و یا قطر کم گردن نمی توانند از این روش استفاده کنند.

_ رسوب کلسیم در دیواره شریان کاروتید باعث سختی در ارزیابی رگ می شود.

_ اولتراسوند ممکن است نتواند به وضوح قسمت پایانی شریان کاروتید را نشان دهد که اغلب زیاد مهم نیست.